Ιωάννα Χαραλαμποπούλου, υποδιευθύντριας του 2ου ΣΔΕ Κορυδαλλού
Τα Σ.Δ.Ε. (Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας) είναι σχολεία που ιδρύθηκαν με τον σκοπό να δοθεί η δυνατότητα απόκτησης απολυτήριου Γυμνασίου στους πολίτες που, λόγω ιδιαίτερων συνθηκών, αποκλείστηκαν από την πρόσβαση στη γνώση και δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική 9χρονη εκπαίδευση.
Στα Σ.Δ.Ε. διδάσκονται 8 γραμματισμοί. Ο Ελληνικός, ο Αριθμητικός, ο Πληροφορικός, ο Αγγλικός, ο Κοινωνικός, ο Περιβαλλοντικός, ο Επιστημονικός γραμματισμός και η Πολιτισμική και Αισθητική Αγωγή. Επιπλέον, τα σχολεία αυτά πλαισιώνονται από τον Σύμβουλο Σταδιοδρομίας και τον Σύμβουλο Ψυχολόγο, οι οποίοι βοηθούν τους εκπαιδευόμενους να διαχειρίζονται με λειτουργικό τρόπο πιθανές δυσκολίες και προβλήματα που αντιμετωπίζουν και λειτουργούν υποστηρικτικά σε ζητήματα επαγγελματικά αλλά και σε θέματα αυτογνωσίας και αυτοεκτίμησης.
Το πεδίο ανάπτυξης της γνώσης μέσα από τους γραμματισμούς είναι ιδιαίτερα ευρύ, με την έννοια ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένη ύλη ούτε συγκεκριμένα βιβλία στα οποία να μπορεί να ανατρέχει ο εκπαιδευτικός και ο εκπαιδευόμενος. Αυτό σημαίνει ότι κάθε εκπαιδευτικός φτιάχνει μόνος του την ύλη ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες του εκάστοτε τμήματος και, συχνότατα, του εκάστοτε εκπαιδευόμενου.
Κατά συνέπεια, ο τρόπος διδασκαλίας ξεφεύγει από τον καθιερωμένο τρόπο που ξέρουμε ότι εφαρμόζεται στα σχολεία της τυπικής εκπαίδευσης. Στα Σ.Δ.Ε. ο εκπαιδευόμενος έχει λόγο σε αυτό που θα διδαχθεί και μαθαίνει μέσα από δική του έρευνα, συμμετοχή και εμπλοκή στην όλη διαδικασία. Οι διαφορετικές εμπειρίες των ενήλικων εκπαιδευόμενων διαμορφώνουν την πορεία του μαθήματος και η έμφαση δίνεται στην κατανόηση και όχι στην αναπαραγωγή της γνώσης. Στόχος είναι η απόκτηση γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων που οδηγούν στην ανάπτυξη του δυναμικού του ατόμου, στην απελευθέρωση του μυαλού, στην δραστηριοποίηση της δημιουργικότητας και της φαντασίας, στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας.
Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας και στις φυλακές. Εδώ, στην πιο περιθωριοποιημένη και αποκλεισμένη κοινωνική ομάδα, η ανάγκη ύπαρξης εκπαιδευτικών δομών είναι ακόμα πιο εμφανής. Η εκπαίδευση στις φυλακές δίνει τη δυνατότητα στον κρατούμενο να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο, τον οδηγεί στην ενδυνάμωση του εαυτού μέσα από τις γνώσεις και τις δεξιότητες που αποκτά και τον προετοιμάζει ώστε να επανενταχθεί στην κοινωνία ασφαλέστερα και λειτουργικότερα. Οι εκπαιδευτικές δομές των φυλακών συμβάλλουν στον περιορισμό της βίας και στη μείωση των πιθανοτήτων επιστροφής των κρατούμενων σε παραβατικές συμπεριφορές.
Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, με την πρωτοποριακή φιλοσοφία που τα διέπει, λειτουργούν έντονα θεραπευτικά καθώς δίνουν την ευκαιρία στους κρατούμενους να ξεφύγουν από την απελπισία και την σκληρότητα του κελιού και της πτέρυγας και να έρθουν σε έναν άλλο κόσμο, όπου μετράει όχι η σωματική δύναμη και η «κλίκα» στην οποία ανήκουν - πολλές φορές αναγκαστικά για να επιβιώσουν - αλλά ο εαυτός τους και η προσωπικότητά τους. Εδώ τους δίνεται η δυνατότητα να μειώσουν σε ένα βαθμό τη ζημιά που έχει γίνει με τον εγκλεισμό, να ξυπνήσουν τις ναρκωμένες τους αισθήσεις και να απελευθερώσουν τη δημιουργικότητά τους. Εφοδιασμένοι με απαραίτητες και πρακτικές γνώσεις σε θέματα της σύγχρονης πραγματικότητας, οι μαθητές μας έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να συνεχίσουν τη ζωή τους μετά την αποφυλάκισή τους μένοντας μακριά από την παραβατικότητα.
Το σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας της φυλακής συμβάλλει στην ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του κάθε ατόμου καθώς, μέσα από τους γραμματισμούς αλλά και μέσα από τα πρότζεκτ και τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες, αναδύονται δεξιότητες των ατόμων που συχνά ούτε οι ίδιοι φαντάζονται ότι έχουν. Με τον εκπαιδευτικό σε ρόλο συντονιστή και εμψυχωτή, δουλεύοντας σε ομάδες και μέσα από μια συνολική και όχι αποσπασματική θεώρηση της γνώσης, οι έγκλειστοι εκπαιδευόμενοι αποκτούν γνώσεις και δεξιότητες που θα τους είναι απαραίτητες κατά την ένταξή τους στην κοινωνία με την αποφυλάκισή τους.
Στα πλαίσια της ευελιξίας του προγράμματος των ΣΔΕ αλλά και του ανοίγματος προς την κοινωνία στο οποίο στοχεύουν, προγραμματίζονται τακτικές επισκέψεις σε κοινωνικούς και πολιτιστικούς χώρους όπως μουσεία, θέατρα, δημοτικούς οργανισμούς κλπ. Οι επισκέψεις αυτές είναι κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αποτελούν δηλαδή μάθημα για τους εκπαιδευόμενους. Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, σχολεία ανοιχτά στην κοινωνία, με ευέλικτο πρόγραμμα και εναλλακτική φιλοσοφία, αξιοποιούν στη μαθησιακή διαδικασία όλους τους κοινωνικούς χώρους στους οποίους υπάρχει γνώση και εμπειρία.
Είναι κατανοητό, βέβαια, ότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατο να γίνει στο σχολείο των φυλακών. Αυτό που επιδιώκουμε, λοιπόν, είναι να φέρνουμε τον «έξω» κόσμο μέσα. Σημαντικό ρόλο σε όλη αυτήν την προσπάθεια παίζουν οι εθελοντές του σχολείου. Άνθρωποι που έρχονται, και συχνά ξαναέρχονται, για να μας δώσουν τις γνώσεις τους και, κυρίως, την αγάπη τους. Άνθρωποι που διαθέτουν τον ελεύθερο χρόνο τους για να μεταδώσουν γνώσεις, αξίες και εμπειρίες, για να μεταφέρουν στους έγκλειστους μαθητές μας τον αέρα της ζωής έξω από τα κάγκελα, για να τους βοηθήσουν να κρατηθούν ζωντανοί και δυνατοί, για να τους δώσουν ελπίδα και όραμα για τη ζωή που τους περιμένει έξω.
Στο σχολείο της φυλακής οι έγκλειστοι εκπαιδευόμενοι είναι για όλους εμάς τους εκπαιδευτικούς και τους συνεργάτες μας πρώτα και κυρίως μαθητές. Ο δολοφόνος, ο διακινητής ψυχών, το πρεζάκι, ο ληστής, ο Έλληνας, ο Αλβανός, ο Νιγηριανός, ο Πακιστανός είναι όλοι άνθρωποι που μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν, ανακαλύπτουν και καλλιεργούν τις δεξιότητές τους, συνδιαλέγονται σεβόμενοι τον άλλον και την αντίθετη άποψή του, συνυπάρχουν δημιουργικά. Είναι όλοι άνθρωποι που μέσα στο σχολείο της φυλακής βρίσκουν ένα νόημα στη ζωή και μια ελπίδα. Βρίσκουν μια δεύτερη ευκαιρία.
Για όλα αυτά πάλεψε, έβαλε τα θεμέλια και μας έδειξε τον δρόμο ο Γιώργος Ζουγανέλης, ο άνθρωπος που έστησε το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας των Φυλακών Κορυδαλλού, υπήρξε διευθυντής του επί 11 χρόνια και, δυστυχώς, απεβίωσε αιφνίδια στις 30/1/2016 αφήνοντας ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Ο «δάσκαλος», όπως τον φώναζαν όλοι, που εργάστηκε με πάθος και έφτιαξε ένα σχολείο το οποίο αποτελεί καταφύγιο για τους μαθητές του και πηγή έμπνευσης για όλους εμάς τους εκπαιδευτικούς. Προς τιμήν αυτού του εξαίρετου ανθρώπου έχει κατατεθεί πρόταση από τους μαθητές του προς το Υπουργείο Δικαιοσύνης και το Υπουργείο Παιδείας να ονομαστεί το σχολείο 2ο ΣΔΕ ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΟΥΓΑΝΕΛΗΣ».
Επιπρόσθετα, στο όνομα του Γιώργου Ζουγανέλη και με στόχο τη δημιουργία και εμψύχωση δράσεων για τον πολιτισμό και την εκπαίδευση στις φυλακές αλλά και την υποστήριξη κρατουμένων και αποφυλακισθέντων στη συνέχιση των σπουδών τους ιδρύθηκε από φίλους, συνεργάτες και εθελοντές του σχολείου το Δίκτυο «Γεώργιος Ζουγανέλης». Όσοι ενδιαφέρεστε να γνωρίσετε και να στηρίξετε τη δράση του μπορείτε να ανατρέξετε στον ιστότοπο του δικτύου στη διεύθυνση diktiogeorgioszouganelis.blogspot.com
ΠΗΓΗ: http://www.avgi.gr/
* Η φωτογραφία από εκδήλωση του σχολείου το 2015.
