Φαντάζομαι
πώς ἄν ὁ Χριστός καί οἱ ἑκατέρωθεν του ληστές παρέμεναν γιά κάποιο χρονικό
διάστημα πάνω στόν Σταυρό, ὁ Χριστός θά ἔπαιρνε τό ὕφος τῶν ληστῶν καί ἐκεῖνοι
τό δικό του.
Αὐτό
συνέβη μέ τόν διεθυντή τοῦ σχολείου τῶν φυλακῶν Γιῶργο Ζουγανέλη καί τούς
κρατούμενούς του. Παρατηρώντας τον γιά τρίτη χρονιά ἐφέτος ἀνακαλύπτω στήν
μορφή του ἐκφράσεις τῶν φυλακισμένων, καί ἀντιστοίχως στά πρόσωπα ἐκείνων
πολλές δικές του.
Ὁ Ζουγανέλης εἶναι ἀπολύτως συνταιριασμένος μέ
τό ἐπάγγελμα-λειτούργημά του. Εἶναι ἔνας χαρισματικός ἄνθρωπος μέ σπουδές στήν Ἀθωνιάδα
τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί στήν Θεολογική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. Γνώστης τῆς
βυζαντινῆς μουσικῆς, περίφημος ψάλτης σέ ναούς, ἀγιογράφος μέ σοβαρό τάλαντο,
πού διδάσκει τήν τέχνη του στούς φυλακισμένους, καί γενικῶς ἄνθρωπος μέ μεγάλη
φιλολογική καί ἐγκυκλοπαιδική κατάρτιστη. Ἡ χρόνια ἐπαφή του μέ τά ἐκπληκτικῆς,
ποιητικῆς ὀμορφιᾶς ἐκκλησιαστικά κείμενα, καλλιέργησαν τήν ἔμφυτη καλαισθησία
του.
Περιγράφοντας
αὐτόν τόν ἄνθρωπο, θά σχημάτιζε κανείς τήν ἐντύπωση πώς εἶναι ἔνας συνεχῶς
μειλίχιος καί λεπτεπίλεπτος καθηγητής θεολογίας. Ὅμως ὄχι, ἔχει παράστημα ἀσκημένου
ἐργάτη, μέ κάπως ἰσομερές πάχος καί βάρος, ὅπως τά πρῶτα ἀρχαϊκά ἀγάλματα τῶν
Κούρων. Τό πρόσωπό του ἐνίοτε προδίδει ἕναν μεγάλο κόπο, σάν νά ἐργάστηκε πολλά
χρόνια σέ λατομεῖα. Ἡ φωνή του ἔχει τό βάθος καί τήν πυκνότητα τοῦ καλοῦ ἀνθρώπου.
Πετυχαίνει
νά θυμώνει-σχῆμα ὀξύμωρο-μέ καλωσύνη καί κατανόηση. Εἶναι συνεργάσιμος καί ἀλληλέγγυος
μέ τούς κρατούμενους μαθητές του, οἱ ὁποῖοι μιλώντας του στόν ἑνικό σάν νά
άπευθύνονται στόν φίλο τους καί ἀποκαλώντας τον δάσκαλο,-- ἕναν τιμητικό τίτλο
πού ὑποδηλώνει τήν ἀξία ἀλλά καί τήν πρέπουσα ἀπόσταση,-- ἀντλοῦν ἀπό τήν
προσωπικότητά του διδάγματα ζωῆς κι αἰσθάνονται κοντά του ἀσφάλεια καί ψυχική ὑποστήριξη.
Στό Σχολεῖο φροντίζει γιά τά πάντα, ἀπό τά μαθήματα μέχρι τόν ἀθλητισμὀ τῶν
φυλακισμένων καί τήν ἐνασχὀλησή τους μέ μουσική καί εἰκαστικές τέχνες. Θά εἶναι
περιττό νά πῶ πώς τό γραφεῖο του εἶναι τό καταφύγιο γιά τά παράπονά τους, καί
τό πρόχειρο φαρμακεῖο γιά τίς μικρές ἀδιαθεσίες τους. Παίζει μαζί τους καί μέσα
ἀπό τό παιχνίδι καί τό παράδειγμα, τούς ἐμφυσᾶ ἀρχές ἠθικοῦ βίου.
Μιά
φορά πρότεινε νά «παίξουν» τήν ἀναπαράσταση μιᾶς ληστείας. Ὁ ἵδιος καί ἕνας
κρατούμενος ὑποδύθηκαν τούς κοιμισμένους ἐνοίκους ἑνός διαμερίσματος, ἐνῶ ἕνας
τρίτος τόν ληστή μέ τήν μάσκα. Ὅπως λοιπόν ὁ ληστής φθάνει στήν μεριά του γιά
νά τόν φιμώσει, ὁ Ζουγανέλης τόν πιάνει ἀπό τόν σβέρκο μέ τό δυνατό καί
γυμνασμένο του χέρι. Ὁ κρατούμενος-ληστής πόνεσε καί τρομαγμένος εἶπε: «Μά
δάσκαλε...»
Ἦταν μιά διαμαρτυρία γιά μία ἀπρόσμενη ἀντίδραση.
«Γιά
νά δεῖς καί νά μάθεις,» τοῦ ἐξήγησε ὁ διευθυντής, «πώς δέν εἶναι ὅμοιες ὅλες οἱ
περιπτώσεις. Μπορεῖ νά βρεθεῖ κάποιος πολίτης πού νά σέ δείρει ἤ νά σέ
σκοτώσει.»
Οἱ
κρατούμενοι πού παρακολουθοῦσαν τό παιχνίδι, ἀπέμειναν συλλογισμένοι.
*Από
την συλλογή διηγημάτων της Ελένης Λαδιά, Το άγιο περιστέρι και ο Κορυδαλλός
οδύνης, εκδόσεις Αρμός 2017.
Η συγκεκριμένη συλλογή διηγημάτων είναι διφυής. Στο πρώτο μέρος με τον τίτλο «Το άγιο περιστέρι» περιλαμβάνονται διηγήματα μυθοπλασίας, ενώ στο δεύτερο «Ο Κορυδαλλός οδύνης» αναφέρονται αληθινά περιστατικά, που συνέβησαν κατά την τετραετή διδασκαλία των εθελοντικών μαθημάτων μου στους άρρενες κρατούμενους των Φυλακών Κορυδαλλού. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
